Vezirler diyarı Vezirköprü’nün 200 yıllık el emeği: Yassı semaver

Vezirler diyarı Samsun’un Vezirköprü ilçesine özgü “yassı semaver”, 200 yıldan beri geleneksel yöntemlerle üretiliyor. Coğrafi işareti alınan semaverin ilçedeki son ustası olan Sebahattin Aktaş, semaverin Vezirköprü’ye ait olmadığına dair sosyal medya tartışmalarına “200 yıllık geleneği yok sayamazlar” diyerek tepki gösterdi.

Vezirköprü ilçesinin tarihi Bedesten Çarşısı’nda yassı semaver imalatına devam eden 26 yıllık usta Sebahattin Aktaş (36), “Yassı semaver Vezirköprü’ye ait bir işçilikle birlikte tüm Türkiye, hatta tüm dünyaya üretilmektedir. Yaklaşık 200 yıldır buradan çıkmaktadır. 200 yıllık geleneği yok sayamazlar. Vezirköprü’ye ait olmadığına dair sosyal medyada asılsız haberler yayınlanmaktadır. Hiçbir şekilde fabrikasyon bir araç kullanılmamaktadır” dedi.

“Çırağım yok”

26 yıldır bu işi yaptığını anlatan Aktaş, “Önceden 40 usta vardı bir kısmı emekli oldu, bir kısmı vefat etti. Şimdi ise bir tek ben kaldım. Benden sonra kimse yok, benim çırağım da yok. Böyle geçinmeye çalışıyorum. Hayatımı böyle idame ettirmeye çalışıyorum” diye konuştu.

“El emeği, el işçiliği, göz nurudur”

Semaverin bakır, bronz ve pirinç levhalarla 36 parçadan oluştuğunu ve diğerlerinden ayrı olarak yassı şekilde imal edildiğini belirten Aktaş, “Yassı olmayan semaverlerde bir sürü malzeme kullanılıyor. Sıvama tezgahı, prestij makinesi, punta, pres, silindir kullanılmaktadır. Yassı olan semaverlerde ise bakır, kalaylı teneke, lehim, nişadır, tuz ruhu kullanılmaktadır. Araçlar ise havya demiri, kordon makinesi çekiç kullanılmaktadır. Bununla birlikte tamamen kendime ait olan düdüklü tencereden esinlenerek geliştirdiğim kaynadığında öten düdüklü semaver de yaptım” dedi.

Aktaş’ın yaptığı semaverler büyüklüğüne göre 100 ila 350 TL arası fiyatta alıcı buluyor.

“Almanlar hayran kalmışlar”

Vezirköprü’nün semaver ile bütünleştiğini, hatta adına dörtlükler kaleme alındığını belirten Azim Uysal isimli vatandaş, “Semaver maketi pek güzel bir şey, niçin kaldırsınlar. Kaldırmalarını hiç ama hiç istemiyorum. Ayrıca Vezirköprü semaverini bilmeyen yoktur. Bazı kesimler, özellikle şehir dışı kesimler kendilerine ait olduğunu iddia etmektedir. Ancak kesinlikle asılsızdır. Havza’da kurulan fabrikanın ustası da Vezirköprülüdür. Bir rivayete göre Vezirköprü’den Almanya’ya çalışmaya giden bir vatandaşımız yanında giderken semaver götürmüş. Bize özgü bir semaver ve Almanlar hangi makinelerle üretildiğini sormuş. Gurbetçi hemşerimiz ise el işi olduğunu söyleyince inanmamışlar. Almanlar hayran kalmışlar. Şehrin girişindeki maket yeterli değil, semaver daha çok tanıtılmalı” şeklinde konuştu.

“Vezirköprü’nün öz malı”

Sosyal medyada da gündem konusu haline gelen semaver anıtı hakkında Belediye Başkanı İbrahim Sadık Edis açıklamalarda bulundu. Yıllar öncesine dayanan ve kasaba ahalisi tarafından benimsenmiş bir sembol olduğunu dile getiren Edis, “Tarlada, evde, bahçede ve piknik alanlarında oldukça kullanışlı bir aletimizdir. Yassı semaverin tescilini yaptık, coğrafi işaretini aldık. Yassı semaver Vezirköprü’nün öz malıdır. Halkımız tarafından sahiplenilmiş ve korunarak bu zamana kadar gelmiştir. Biz semaver maketini 4 yıl önce şehrin girişine koyduk ve orada muhafaza ediyoruz. Bedesten Çarşımızda bunun imalatı yapılıyor” dedi.

İlçe halkından Âşık Rasim Genç ise semaver için, “Güzeldir yoktur günahı/ Şen olur yayla zamanı/ Semaver mangal dumanı/Tüter Vezirköprü yaylasında” şeklinde bir dörtlük yazdı.